Afta to drobne owrzodzenie błony śluzowej jamy ustnej, które często jest bardzo bolesne i może znacząco obniżyć komfort codziennego życia. Najczęściej pojawia się na wewnętrznej stronie policzków, warg, języku lub podniebieniu. Wyróżnia się trzy główne typy aft: małe, duże oraz herpetiformne (liczne, drobne owrzodzenia, przypominające opryszczkę). Afty są częstą dolegliwością i dotykają zarówno dzieci, jak i dorosłych.
W odróżnieniu od opryszczki, która jest wywoływana przez wirus, afta nie jest chorobą zakaźną. Najczęściej pojawia się w wyniku obniżenia odporności organizmu, stresu, a także braku niektórych witamin i minerałów w diecie.
Czym jest afta – przyczyny powstawania
Wielu pacjentów zastanawia się, czym jest afta i co powoduje jej powstawanie. W rzeczywistości przyczyny aft nie są do końca poznane, ale istnieje kilka głównych czynników ryzyka. Należą do nich:
- Niedobory witamin i minerałów: Niedobory witaminy B12, żelaza oraz kwasu foliowego mogą prowadzić do osłabienia błony śluzowej, co zwiększa ryzyko pojawienia się aft.
- Obniżenie odporności: Choroby autoimmunologiczne, stres czy przemęczenie osłabiają organizm, co może sprzyjać powstawaniu aft.
- Drażniące pokarmy i uszkodzenia mechaniczne: Spożywanie ostrych, kwaśnych lub gorących potraw oraz przypadkowe ugryzienie policzka może prowadzić do powstania afty.
- Podłoże genetyczne: Osoby, u których w rodzinie występują afty, mają większe ryzyko ich pojawienia się.
Jakie są objawy afty?
Przed omówieniem metod leczenia tej dolegliwości warto bliżej przyjrzeć się, czym jest afta pod względem objawów. Do typowych symptomów aft zalicza się:
- Małe, białe lub żółte plamki z czerwoną obwódką.
- Uczucie pieczenia i bólu, które nasila się podczas jedzenia lub picia.
- Dyskomfort podczas mówienia, zwłaszcza jeśli afta jest umiejscowiona na języku lub w kącikach ust.
Afty mogą pojawiać się pojedynczo lub w grupach, co jest szczególnie bolesne. Większe owrzodzenia goją się dłużej i zdarza się, że pozostawiają blizny.
Czym jest afta w aspekcie diagnostyki?
Rozpoznanie aft jest zazwyczaj proste i nie wymaga specjalistycznych badań. Lekarz stomatolog lub laryngolog może postawić diagnozę na podstawie wyglądu zmiany oraz wywiadu z pacjentem. W przypadkach przewlekłych aft (gdy pojawiają się one regularnie i utrzymują się przez długi czas), konieczne może być przeprowadzenie dodatkowych badań. Badania te pomagają wykluczyć inne schorzenia, które mogą objawiać się podobnymi zmianami, takie jak:
- Choroby autoimmunologiczne, np. choroba Behçeta.
- Celiakia, związana z nietolerancją glutenu.
- Zaburzenia krwi, takie jak niedokrwistość.
Przeczytaj także:
Choroby dziąseł i przyzębia – co warto o nich wiedzieć
Choroby dziąseł i przyzębia to poważne schorzenia jamy ustnej, które mogą prowadzić do utraty zębów. Sprawdź, jakie są przyczyny, objawy i metody leczenia chorób przyzębia oraz jak im zapobiegać.
Jak leczyć afty?
Leczenie aft zależy od ich nasilenia oraz przyczyn powstawania. W niektórych przypadkach afty ustępują samoistnie, ale istnieje wiele sposobów na przyspieszenie procesu gojenia i złagodzenie bólu.
Domowe sposoby na leczenie aft
Jeśli ktoś pyta: “czym jest afta i jak ją leczyć w domu?”, istnieje kilka sprawdzonych metod:
- Płukanie solą lub sodą oczyszczoną: Mieszanka ciepłej wody z solą lub sodą oczyszczoną działa antyseptycznie i pomaga w redukcji stanu zapalnego, ale nie jest to metoda, która leczy afty bezpośrednio.. Często stosowana jest pomocniczo, aby łagodzić objawy i zmniejszyć dyskomfort.
- Napar z szałwii lub rumianku: Zioła te mają działanie przeciwzapalne i antybakteryjne. Płukanie jamy ustnej naparem przyspiesza gojenie i łagodzi ból.
- Miód i aloes: Oba składniki mają właściwości nawilżające i przeciwzapalne. Można nałożyć miód lub żel z aloesu bezpośrednio na aftę, co przynosi ulgę i przyspiesza regenerację.
Leki dostępne bez recepty
Na rynku istnieje wiele preparatów dostępnych bez recepty, które mogą pomóc w leczeniu aft. Są to najczęściej żele, płyny lub pasty, które nakłada się bezpośrednio na zmienione miejsce. Takie preparaty tworzą warstwę ochronną i łagodzą ból. Często zawierają one substancje o działaniu przeciwzapalnym oraz miejscowym znieczuleniu.
Wybierając odpowiedni preparat, warto zwrócić uwagę na produkty z kwasem hialuronowym, który wspomaga regenerację błony śluzowej, lub chlorheksydyną, która działa antyseptycznie.
Kiedy udać się do lekarza?
Chociaż wiele osób radzi sobie z aftami samodzielnie, czasami warto zasięgnąć pomocy medycznej. Gdy afty pojawiają się regularnie, są wyjątkowo bolesne lub nie ustępują po kilku tygodniach, należy udać się do lekarza dentysty lub lekarza ogólnego. Może to być wskazówka, że organizm ma inne, poważniejsze problemy zdrowotne.
Specjalista może przepisać leki o silniejszym działaniu, takie jak maści sterydowe, które szybko łagodzą stan zapalny. W niektórych przypadkach konieczne jest także wprowadzenie leków na receptę, które zmniejszają reaktywność układu odpornościowego, co zapobiega nawrotom aft.
Czym jest afta w kontekście profilaktyki?
Zrozumienie, czym jest afta, pozwala także wdrożyć odpowiednie działania profilaktyczne, aby zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia. Wiele przypadków aft wynika z drobnych zaniedbań lub niedoborów, więc warto zadbać o odpowiednie nawyki:
- Dieta bogata w witaminy i minerały: Regularne spożywanie pokarmów bogatych w witaminy z grupy B, żelazo i kwas foliowy wzmacnia błony śluzowe i zmniejsza ryzyko powstawania aft.
- Unikanie drażniących pokarmów: Ostre, kwaśne oraz gorące potrawy mogą podrażniać błonę śluzową jamy ustnej i sprzyjać powstawaniu aft. Jeśli masz skłonność do aft, warto unikać tych produktów.
- Higiena jamy ustnej: Regularne mycie zębów oraz stosowanie płynów do płukania jamy ustnej o łagodnym składzie pomaga utrzymać zdrowie błony śluzowej.
- Redukcja stresu: Stres obniża odporność organizmu, co może prowadzić do nawrotu aft. Warto stosować techniki relaksacyjne, które pomagają w redukcji napięcia.
