Grzybica jamy ustnej, znana również jako kandydoza jamy ustnej, to infekcja wywoływana przez drożdżaki z rodzaju Candida albicans. Mikroorganizmy te w naturalnych warunkach są obecne w organizmie człowieka i pełnią ważną rolę w równowadze mikroflory. Jednak pod wpływem określonych czynników mogą nadmiernie się rozmnażać, powodując nieprzyjemne objawy infekcji.
Choć grzybica jamy ustnej może wystąpić u każdego, pewne grupy są szczególnie podatne. Należą do nich osoby z obniżoną odpornością, przewlekle chorzy, pacjenci po terapii antybiotykowej oraz osoby starsze. Na rozwój grzybicy wpływają także noszenie protez zębowych, zmiany hormonalne i nieodpowiednia higiena jamy ustnej.
Grzybica jamy ustnej – objawy infekcji
Grzybica jamy ustnej objawia się różnorodnymi symptomami, które mogą być mylone z innymi schorzeniami. Najbardziej charakterystycznym objawem są białe naloty na błonach śluzowych jamy ustnej – na języku, podniebieniu, dziąsłach i wewnętrznej stronie policzków. Naloty te przypominają twarożek i są trudne do usunięcia. Po ich zdrapaniu często pojawia się zaczerwienienie, a w cięższych przypadkach również krwawienie.
Do innych objawów grzybicy jamy ustnej należą pieczenie, suchość w ustach, nieprzyjemny posmak oraz uczucie bolesności. Osoby z bardziej zaawansowaną formą grzybicy mogą mieć trudności w przełykaniu i odczuwać zmieniony smak potraw. U dzieci objawy bywają mniej oczywiste – niemowlęta często stają się niespokojne, mają trudności z jedzeniem i mogą mieć gorączkę. U najmłodszych infekcja często przyjmuje postać pleśniawek, czyli białych plam w jamie ustnej.
Kandydoza jamy ustnej a noszenie protez zębowych
Noszenie protez zębowych wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia grzybicy jamy ustnej, szczególnie jeśli protezy są źle dopasowane lub niewłaściwie czyszczone. Protezy mogą stać się miejscem gromadzenia resztek pokarmu, bakterii i drożdżaków, co sprzyja infekcji. Stomatopatia protetyczna, czyli grzybica związana z noszeniem protez, objawia się zaczerwienieniem, pieczeniem i obrzękiem błon śluzowych w miejscach kontaktu protezy z tkankami jamy ustnej. Często towarzyszy jej także nieprzyjemny zapach z ust.
Aby zapobiec tej formie grzybicy, kluczowe jest regularne czyszczenie protez. Należy je myć specjalnymi środkami czyszczącymi oraz dezynfekować, np. w płynach antybakteryjnych. Ważne jest także zdejmowanie protez na noc, co pozwala na regenerację tkanek jamy ustnej. Dla osób noszących protezy zalecane są również regularne wizyty u dentysty. Pomoże on w dopasowaniu protezy, wykryciu ewentualnych problemów na wczesnym etapie, a także przekaże wszelkie zalecenia dotyczące jej użytkowania.
Przeczytaj także:
Czy wiesz, jak dbać o protezy całkowite?
Protezy całkowite wymagają regularnej i dokładnej higieny, by mogły spełniać swoje zadanie. Jak dokładnie powinieneś o nie dbać?
Przyczyny grzybicy jamy ustnej
Przyczyny grzybicy jamy ustnej są związane z zaburzeniem równowagi mikrobiologicznej w jamie ustnej. Do najczęstszych należą:
- Osłabiona odporność – choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, HIV/AIDS czy nowotwory, zwiększają podatność na infekcje.
- Stosowanie leków – antybiotyki, sterydy i leki immunosupresyjne mogą niszczyć naturalną mikroflorę organizmu.
- Zła higiena jamy ustnej – brak regularnego szczotkowania zębów i protez to jedna z głównych przyczyn rozwoju drożdżaków.
- Zmiany hormonalne – ciąża, menopauza i stosowanie antykoncepcji hormonalnej mogą zwiększać ryzyko infekcji.
- Dieta bogata w cukry – cukry proste są doskonałym pożywieniem dla drożdżaków, co sprzyja ich namnażaniu.
- Suchość w ustach – niedostateczna ilość śliny utrudnia oczyszczanie jamy ustnej z drożdżaków i bakterii.
Palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu również zwiększają ryzyko grzybicy jamy ustnej. Substancje chemiczne zawarte w tytoniu i alkoholu osłabiają odporność miejscową i zmieniają środowisko jamy ustnej na bardziej sprzyjające drożdżakom.
Kandydoza jamy ustnej – leczenie
Leczenie grzybicy jamy ustnej obejmuje stosowanie leków przeciwgrzybiczych oraz zmiany w codziennych nawykach. Najczęściej stosowane preparaty to nystatyna, flukonazol i klotrimazol, dostępne w postaci tabletek, płukanek lub kremów. Obowiązkowo należy zadbać o higienę jamy ustnej – codzienne szczotkowanie zębów, czyszczenie języka i stosowanie płukanek antyseptycznych znacząco przyspiesza proces leczenia. W przypadku osób, u których grzybica jamy ustnej związana jest z noszeniem protez, kluczowe jest ich regularne czyszczenie i dezynfekcja. Ważną rolę ogrywa także zmiana diety. Ograniczenie cukrów prostych oraz spożywanie produktów bogatych w probiotyki, takich jak jogurty naturalne czy kiszonki, wspiera równowagę mikrobiologiczną organizmu.
Jak uniknąć kandydozy?
Profilaktyka grzybicy jamy ustnej polega na przestrzeganiu kilku kluczowych zasad:
- Codzienna higiena jamy ustnej – szczotkowanie zębów, nitkowanie oraz stosowanie płynów przeciwgrzybiczych.
- Regularne wizyty u dentysty – pozwalają na szybkie wykrycie i leczenie problemów w jamie ustnej.
- Unikanie nadmiaru cukrów – zdrowa dieta bogata w błonnik i probiotyki pomaga utrzymać równowagę mikroflory.
- Odpowiednia higiena protez – mycie, dezynfekcja i przechowywanie w czystych warunkach są kluczowe.
- Zwalczanie suchości w ustach – np. poprzez picie wody lub stosowanie preparatów nawilżających jamę ustną.
Dzięki odpowiedniej profilaktyce i szybkiemu leczeniu grzybica jamy ustnej może być skutecznie kontrolowana, a w wielu przypadkach całkowicie uniknięta.
